Side:Brandt - Forelæsninger over den norske Retshistorie 2.djvu/139

Denne siden er korrekturlest

sag, G. L. 132 jfr. 312; F. L. IV. 4^[1] og XV. 1; M. L. IV . 3. – Lige med Landraad stillede de ældre Love Hærfærd mod Landet, naar man ikke forud havde opsagt Freden, og

selv da var det efter G. L. 314^[2] Ubødeværk, naar Nogen

↑ þat er níðingsverk hit mesta, ef maðr ræðr lønd og þegna undan konungi … þat er annat níðingsverk, ef maðr hleypst út í úfriði ok herjar í land aptr, ok hefir eigi sagt friði aptr; allir eru jafn-útlagir, er í þeirri ferð eru.
↑ Nú gerir maðr langskip í heraði ok lýsir eigi før sinni, hvert hann vill fara, þá skal ármaðr eða lendrmaðr fara til ok spyrja hann, hvert hann vill fara. En ef hann vill ekki til segja, þá skulu þeir æsta hann taks fyrir, 40 marka tak. En ef hann vill eigi tak fá, þá skulu þeir høggva ór hvárumtveggja megin kjalar fimm alna langt borð. En ef þeir gera eigi svá, þá skulu bœndr svá gera, ok taka frá segl, ef til er, ok lemja svá før þeirra. En ef þeir gera eigi svá, ok verðr þat at herskipi, þá skulu þeir gjalda mørk fyrir þoptu hverju, en fyrir stýri-hømlu þrjár merkr; þat heita þoptu-gjøld. En ef þeir fœða sik sjálfir, þá skulu heraðsmenn halda þeirri sekt upp, er í því heraði búa. Nú hlaupa þeir út ok segja friði aptr, ok herja í hina sømu vík, þá eru þeir níðingar; en ef þeir herja í annan stað, þá eru þeir útlagir ok eigi níðingar. Nú hlaupa þeir út ok segja eigi friði aptr, þá eru þeir útlagir ok níðingar ok fyrirgert hverjum penningi fjár síns, hvargi sem þeir herja. Nú herja þeir, ok á sá eigi liðs kosti til at fara eptir, er fyrir hernaði verðr, þá skal hann ør skera, ef hann vill; nú skal hverr þingat stefna, sem ør stefnir eptir her. Nú fara þeir út eptir þeim, þá skulu allir fara, er fyrir sitja; en ef þeir vilja eigi, þá er fé þeirra uppnæmt, ok hann dræpr, er þeir vilja, ok skipti þeir sín í milli fé hans. Nú koma þeir þar, sem hinn er fyrir, er ør hóf upp, ok hefir hann rétt skorit, þá er vel; en ef hann hefir rangt skorit, ok er þar eigi herr til húss kominn, þá er þeim fé hans uppnæmt, ok hann dræpr, ef þeir vilja, ok skipti þeir sín í milli fé hans. Nú ef hann hefir rétt skorit ør, þá skulu þeir fara með hánum svá langt, sem hann vill. Nú ef þeir hitta á her, ok þurfu þeir at rjóða odd eða egg til þess fjár, þá eigu þeir fé, er taka, ok skipti sín á milli; en ef þeir þurfu eigi þess við, þá á sá fé, er fyrr átti. Nú taka þeir kaupskip, ok brjóta búlka undir mønnum, ok fœra farm í herað aptr, ok sættast þeir við konung, þá fara hinir eptir, er ræntir váru, ok sverja til fjár síns; þá skulu þeir þat aptr gjalda alt, nema þeir hrindi eiði þeirra með járnburð aptr. Nú fara þeir, er herjat hafa, fyrir land fram, ok kaupir maðr at þeim grip einhvern, þá skal sá fé hafa, er fyrr átti, ok komast með tveggja manna vitni at, en sá, er við víkinga keypti, gjaldi þrjár merkr konungi. En ef hann fær eigi vitni á hønd þeim, er fé rangfengit hefir keypt, þá skal stefna hánum til þings; þá eigu þingmenn hánum fé at dœma, ellar lýrittar-eið fyrir.

[1] þat er níðingsverk hit mesta, ef maðr ræðr lønd og þegna undan konungi … þat er annat níðingsverk, ef maðr hleypst út í úfriði ok herjar í land aptr, ok hefir eigi sagt friði aptr; allir eru jafn-útlagir, er í þeirri ferð eru.

[2] Nú gerir maðr langskip í heraði ok lýsir eigi før sinni, hvert hann vill fara, þá skal ármaðr eða lendrmaðr fara til ok spyrja hann, hvert hann vill fara. En ef hann vill ekki til segja, þá skulu þeir æsta hann taks fyrir, 40 marka tak. En ef hann vill eigi tak fá, þá skulu þeir høggva ór hvárumtveggja megin kjalar fimm alna langt borð. En ef þeir gera eigi svá, þá skulu bœndr svá gera, ok taka frá segl, ef til er, ok lemja svá før þeirra. En ef þeir gera eigi svá, ok verðr þat at herskipi, þá skulu þeir gjalda mørk fyrir þoptu hverju, en fyrir stýri-hømlu þrjár merkr; þat heita þoptu-gjøld. En ef þeir fœða sik sjálfir, þá skulu heraðsmenn halda þeirri sekt upp, er í því heraði búa. Nú hlaupa þeir út ok segja friði aptr, ok herja í hina sømu vík, þá eru þeir níðingar; en ef þeir herja í annan stað, þá eru þeir útlagir ok eigi níðingar. Nú hlaupa þeir út ok segja eigi friði aptr, þá eru þeir útlagir ok níðingar ok fyrirgert hverjum penningi fjár síns, hvargi sem þeir herja. Nú herja þeir, ok á sá eigi liðs kosti til at fara eptir, er fyrir hernaði verðr, þá skal hann ør skera, ef hann vill; nú skal hverr þingat stefna, sem ør stefnir eptir her. Nú fara þeir út eptir þeim, þá skulu allir fara, er fyrir sitja; en ef þeir vilja eigi, þá er fé þeirra uppnæmt, ok hann dræpr, er þeir vilja, ok skipti þeir sín í milli fé hans. Nú koma þeir þar, sem hinn er fyrir, er ør hóf upp, ok hefir hann rétt skorit, þá er vel; en ef hann hefir rangt skorit, ok er þar eigi herr til húss kominn, þá er þeim fé hans uppnæmt, ok hann dræpr, ef þeir vilja, ok skipti þeir sín í milli fé hans. Nú ef hann hefir rétt skorit ør, þá skulu þeir fara með hánum svá langt, sem hann vill. Nú ef þeir hitta á her, ok þurfu þeir at rjóða odd eða egg til þess fjár, þá eigu þeir fé, er taka, ok skipti sín á milli; en ef þeir þurfu eigi þess við, þá á sá fé, er fyrr átti. Nú taka þeir kaupskip, ok brjóta búlka undir mønnum, ok fœra farm í herað aptr, ok sættast þeir við konung, þá fara hinir eptir, er ræntir váru, ok sverja til fjár síns; þá skulu þeir þat aptr gjalda alt, nema þeir hrindi eiði þeirra með járnburð aptr. Nú fara þeir, er herjat hafa, fyrir land fram, ok kaupir maðr at þeim grip einhvern, þá skal sá fé hafa, er fyrr átti, ok komast með tveggja manna vitni at, en sá, er við víkinga keypti, gjaldi þrjár merkr konungi. En ef hann fær eigi vitni á hønd þeim, er fé rangfengit hefir keypt, þá skal stefna hánum til þings; þá eigu þingmenn hánum fé at dœma, ellar lýrittar-eið fyrir.

[1]

[2]