Side:Brandt - Forelæsninger over den norske Retshistorie 2.djvu/349

Denne siden er korrekturlest

foreløbig Fred (grið) og siden, naar Bøderne var udredede, fuld Tryghed (trygðir).

Til nærmere Fastsættelse af Boden samt de Terminer og de Gjenstande, hvori den skulde erlægges m. v., ansattes i Utlegds-Sager gjærne et sednere Forligsmøde (sættar-stefna eller sættar-dómr) af Mænd, opnævnte af begge Parter, hvor det endelige Forlig afsluttedes (F. L. VI. 1 og 2[1]). Nogen Dom blev i dette Tilfælde ikke afsagt paa Tinget; men Forliget selv kaldes i Lovene ofte dómr. – Viste det sig sednere, at Forliget ikke blev holdt, blev deraf en ny Sag med den Følge, at den skyldige betragtedes som Gridbryder, F. L. V. 9[2] jfr. Hkb. 38, og Magnus Erlingssøns Rb. 1164[3] (G. L. 32,

  1. Þeir, er í dómum sitja ok sáttmál gera.
  2. F. L. V. 9: Hvervitna þess, er bauggildis-menn ok nefgildis-menn þeir fjórir í hvárntveggja stað, er til eru skildir at løgum at selja mønnum grið til sættar, eða trygðar veita á móti baugum; þau grið innan griða-stefnu ok tryggvar, ef veittar verða, skulu svá halda bæði í faðerni ok moðerni, sem sjálfr hefði hverr veitt. En sá er á gengr, hann verðr tryggrofi eða griðníðingr á þeim griðum eða trygðum, er bauggildis-menn ok nefgildis-menn hafa veitt, sem sjálfr héldi hann á bók, ef mál hélzt, sem her skal skilja. Fjárhlut skal frændum með vitni bjóða eptir þeim sølum, er á sættar-stefnu verða tilgreidd. Eigi skal annarra bóta mega beiðast, heldr en hann stendr í eptir því sáttmáli, sem tekit hafa bauggildis- ok nefgildis-menn. En ef bœtr eru boðnar með vitni, ok vill hinn við taka, er hafa á, ok hefir eigi hinn þá enn með efnum upp at greiða, er í þeirri bót eru taldir, er at því sali skyldu fjárhlut upptaka, þá skal þó eigi vega á veittar trygðar. Umboðsmann skal fá sér til fjár viðtøku þann, er í nánd siti, ok skal þat uppgreiðast innan þrjá manaða. En ef þá greiðast enn eigi, þá er sjálfsagt griðum í sundr.
  3. Rb. 1164: Alla þá dóma, er um vígaferði skal setja eða þeirra kvenna legorð, er menn eigu vígt um at løgum, þá skal þá alla með løgum setja ok með griðum til fyrsta sals. En sá er rýfr dóm løgsamdan fyrir sal eða at fyrstum sølum nauðsynjalaust, þá gengr sá á grið sin, ok er tryggrofi, ok hefir fyrirgert fé ok friði. En þær eru nauðsynjar, ef maðr er sjúkr eða sárr eða einarhverjar þær stórnauðsynjar, er góðir menn bera vitni um, at hann mátti eigi viðkomast, ok skulu þær nauðsynjar koma í eindaga. En sal þat fyrsta skal framkoma innan þess sama mánaðar ok flytjast heim til hans, ok sé boðit með vátta tvá; en hinn taki þar við eða umboðsmaðr hans, nema sá vili inndælla hánum um gera, er taka skal. En um øll