sjølv er meget sjelden i Eentallet (Hard. og fl.), men lidt mere udbredt i Fleertal (dei sjølve). Den mest almindelige Form er sjøl (aab. ø); i Rbg. og Tell. hedder det derimod: sjav, m. sjov (oo), f. sjavt, n. og sjave pl. (G. N. sjalfr. Sv. sjelf). I den bestemte Form, sjølve, betyder det: selve eller det egentlige; f. Ex. sjølve Gar’en, ɔ: den egentlige Gaard, foruden dens Tilliggelser. I dette Tilfælde forekommer ogsaa Formen: sjølvare (i Sdm. og fl.), f. Ex. sjølvare Hus’e, ɔ: selve Huset, foruden Indbo og deslige. — En anden usædvanlig Form er: sjølꜳ se (Sdm. for sjølvom ser), f. Ex. Dæ kjem’e ’ta sjølꜳ se, ɔ: det kommer af sig selv, uden nogen Fremkaldelse. Ligesaa: sjøls min, ɔ: min egen. (Gbr. Ørk.). Jf. G. N. sjalfs sín, sin egen. — Ellers simpelt og sædvanlig uden Bøining. Ꜳt seg sjøl: til sig selv, til sin egen Nytte. (I Tell. fe sjav seg). Fyre seg sjøl: for sig selv, i Stilhed; ogsaa afsides. Han sjøl, ho sjøl, dei sjølve — siges tildeels om Huusbonden og Madmoderen i Huset eller begge tilsammen.
sjølv-annan (sjølannen), selvanden.
sjølvare, selve; s. sjølv.
sjølvbeden (sjølbeen), adj. selvbuden, som kommer uden Indbydelse; ogsaa selvvillig, som ikke behøver Paamindelse. Han kann gjere dæ sjølbeen.
sjølvbyrg (sjølbørg), adj. forsynet for sit eget Behov. Helg. I Ørk. sjølbørt.
sjølvdꜳen, adj. selvdød, ikke dræbt; om Dyr. Ørk. (sjøldꜳin). Er den eneste Forbindelse, hvori det gamle dáinn (død) forekommer. Hedder ellers alm. sjøldau (i Nfj. og Sdm. sjøldaud’e).
sjølvdøya (sjøldøy), v. n. døe af Sygdom, om Dyr. Ogsaa sjøldauda.
sjølvfjore (og sjølfjære), selvfjerde, som har tre andre med sig. — Saaledes ogsaa sjølfemte, sjølsette o. s. v.
Sjølvfostring, m. en leiet Fisker eller Arbeider, som holder sig selv Kost. Nordre Berg. og fl.
Sjølvføding (Sjølfø’ing), m. En som har sin egen Huusholdning. Voss.
Sjølvgivnad, m. Selvfølge, naturlig Følge. Sogn (i Formen Sjølgjibna).
sjøl(v)gjort, adj. n. selvgjort; færdigt af sig selv; om et meget let Arbeide.
sjølvhjelpen (sjølhjelt), adj. forsynet, hjulpen for sit eget Behov. B. Stift.
sjølvmint (sjølmint’e), adj. redebon, beredvillig, som gjør sin Skyldighed frivilligt og ikke behøver nogen Paamindelse. Alm. og meget brugl. dog sjeldnere søndenfjelds. I Tell. siges „sjavonnig“, især med Hensyn til Flid i et Arbeide.
sjøl(v)rꜳden, og sjølrꜳdig, adj. selvraadig; egensindig.
Sjølvræde, f. Selvraadighed. Sdm. i Formen Sjølræde. Han gjeng i Sjølrædenne: han gaaer og driver Tiden hen efter sit eget Behag. G. N. sjalfræði.
sjøl(v)sagt, adj. n. naturligt, som tilsiger sig selv; ogsaa vist, sikkert.
sjøl(v)skyldig, adj. fordringsfuld, ubeskeden, som anseer Andres Tjenester kun som en Skyldighed. Sdm. Jf. vælværug.
sjøl(v)slutta, adj. ophørt, sluttet af sig selv. Hedder ogsaa sjølbegive (Berg. Stift).
sjøl(v)styren, adj. selvraadig, egensindig. I Tell. sjavstyren.
sjølvtridje (sjøltrie), selvtredie, som har to andre med sig.
sjølvvis (ii), adj. selvviis, selvklog.
sjølvvita (aab. i) og sjølsvita, adj. ufornødent, som ikke behøves. Gbr. Østerd. I Tell. Sjavvile.
sjø-løypa, v. n. (e—te), vælte eller hælde en Baad, saaledes at Vandet strømmer ind i den. N. Berg.
Sjømann, m. Sømand.
Sjømigje, m. Søpølse, Holothurie.
Sjønꜳl, s. Tangnꜳl.
Sjøorm, m. Kjæmpeslange i Søen.
Sjøreide, m. Sørede, Baade og Fiskeredskaber. Hedder ogsaa Sjøbunad, Sjøbørnad, Sjøbeine, Sjøvelde.
Sjørok (aab. o), n. rygende Sø, stærkt og vedholdende Drev paa Søen.
sjørædd, adj. bange paa Søen.
Sjøsmak, m. saltagtig Smag, som af Søvand.
Sjøstyvel, m. store Fiskerstøvler.
Sjø-tre, n. store Søvæxter.
Sjøtroll, n. Bløddyr eller Krybdyr i Søen; ogsaa om store og ubekjendte Sødyr.
Sjøtrøm, m. Søens Overflade, Vandfladen. Nordre Berg. Ogs. Sjøa-trøm. Ellers kaldet Sjøskorpa (Sogn), Sjølok (Nhl.), Sjømꜳl og Vassmꜳl.
sjøvan (og sjøvand), adj. søvant.
Sjøvꜳk, m. en Fugl af Falkeslægten (Falco Lagopus). Gbr. Vel egentlig Snjovꜳk el. Snøvꜳk. En lignende Fugl eller maaskee den samme kaldes paa Hedemarken Sjuvalk el. Skyvalk. (S. Asbjørnsens Huldre-Eventyr 2, 251).
