Stikkelsbær (Tsjekhov)
| ←Mannen i penalet | Stikkelsbær av , oversatt av Wikikilden |
Om kjærleik→ |
| Omarbeida frå automatomsetjing (av Google) frå den russiske originalen Крыжовник. |
Himmelen hadde vore dekt av regnskyer frå tidleg morgon; det var ein vindstille dag, kjøleg og tung slik grå dagar kan vere når skyene heng over landskapet og trugar med regn som aldri kjem. Veterinæren Ivan Ivanovitsj og skulemeisteren Burkin var allereie slitne av å gå, og no verka markene endelause. Langt framom dei kunne dei bare så vidt augne vindmøllene i landsbyen Mironositskoe. På høgre side strekte ei rekkje åsar seg til dei forsvann bak landsbyen, og begge visste at der låg elvebredda, enger, grønne piletre og gardsbruk, og om du gjekk opp på ei av høgdene såg du utover det same vidstrakte landskapet, telegraflina og tog som på avstand likna kravlande larvar; ja i klårver kunne du jamvel sjå heilt til byen. På denne stille dagen, med heile naturen liggjande mild og melankolsk, vart Ivan Ivanovitsj og Burkin fylt med kjærleik til landskapet, og tenkte at dette var i sanning eit vakkert land.
«Siste gongen, da vi overnatta i låven til landsbyeldsten Prokofij,» sa Burkin, «skulle du til å fortelje meg ei historie.»[1]
«Ja, eg skulle fortelje deg om bror min.»
Ivan Ivanovitsj sukka tungt, tende på ei pipe og skulle til å starte på forteljinga, men akkurat i same augneblinken kom dei første dråpane. Fem minutt seinare regna det tungt utan teikn på at det ville slutte på ei god stund. Ivan Ivanovitsj og Burkin stogga i villreie; hundane, som no var våte til skinnet, sto med halen mellom beina og såg på dei med bøn i blikket.
«Vi må finne ly ein stad», sa Burkin. «Lat oss gå til Aljekhin, det er ikkje langt.»
«Ja, lat oss gje oss i veg.»
Dei vende om og gjekk over nyslegne enger, først rakt fram, så mot høgre til dei nådde vegen. Snart dukka det opp poplar, ein hage, dei raude taka på driftsbygningar, elva viste seg i ein glimt, og tilslutt opna utsikta til ein brei dam med ei vasskvern og eit kvitt badehus seg. Dei var i Sofino, staden der Aljekhin budde.
Kverna gjekk for fullt, duren overdøyvde regnsusen og demninga skók og skalv. Rundt ei vogn sto våte hestar med hangande hovud, og folk gjekk rundt dekte av sekkar. Det var fuktig, sølete, utriveleg, og dammen såg kald og fiendsleg ut. Ivan Ivanovitsj og Burkin var allereie våte og sølete, og ei ukomfortabel kjensle hadde breidd seg i kroppane deira. Beina var tunge av gjørme, og da dei passerte demninga på veg til låven, gjekk dei tause som om dei var uvener.
I ei av bygningane støya ei treskemaskin, døra var open og skyer av støv velta ut. Aljekhin sjølv sto i døropninga, ein mann i førtiåra. Han var høg, staut og langhåra, og såg meir ut som ein professor eller kunstnar enn ein godseigar. Den eingong kvite skjorta hans skreik etter å bli vaska, eit tau rundt livet heldt oppe ei enkel arbeidsbrok, og både den og støvlane var dekte av gjørme. Nasen og augene var svarte av støv. Han kjende att Ivan Ivanovitsj, og vart openbert glad over å sjå dei.
«Velkomne, mine herrar, gå inn i huset,» sa han og smilte, «eg kjem straks etter.»
Våningshuset var ein stor bygning i to etasjar. Aljekhin budde i første etasje, i to rom med bogetak og små vindauge; ein enkel bustad der arbeidsformennene ein gong hadde budd, og som det no låg ein eim av rugbrød, billig vodka og lær over. Overetasjen tok han sjeldan i bruk, bare når han ein gong imellom fekk gjester. Ivan Ivanovitsj og Burkin vart tatt i mot av kammerjenta, ei ung kvinne så blendande vakker at dei begge vart ståande og sjå på kvarandre.
«Eg trur knapt de forstår kor glad eg er over å sjå Dykk», sa Aljekhin medan han viste dei vegen inn i hallen. «Dette var ei overrasking! Pelageja,» – sa han til jenta – «gje gjestene varme og tørre klede. Eg òg vil skifte klede, men eg må ta eit bad først, eg trur mest ikkje eg har bada sidan i vår. Vil de vere med til badehuset? Tenestefolka gjer i stand til Dykk her i mellomtida.»
Den vene Pelageja såg delikat og mjuk ut der ho rekte dei handklede og såpe, og Aljekhin gjekk til badehuset med gjestene sine.
«Det er lenge sidan eg vaska meg», sa han mens han kledde av seg. «Som de ser har eg eit fint badehus – det var min kjære far som fekk det bygd – men slik stoda er får eg sjeldan høve til å ta eit bad.»
Han sat på trappa og såpa inn halsen og det lange håret, og vatnet rundt han var i ferd med å bli brunt.
«Eg skjønar kva du meiner», sa Ivan Ivanovitsj meinande og såg på hovudet hans.
«Det er lenge sidan eg vaska meg...», tok Aljekhin forlegent opp att mens han såpa seg inn på ny, og vatnet rundt han fekk ei mørkeblå, blekkliknande farge.
Ivan Ivanovitsj gjekk ut av badehuset og hoppa plaskande ut i dammen, sumde rundt med vide, viftande armrørsler så bølgjene vart sendt på kryss og tvers over dammen og dei kvite vassliljene duppa opp og ned i vatnet. Han sumde til midten av dammen, dukka under, og eit minutt seinare kom han opp ein annan stad, sumde vidare, dukka igjen og prøvde å nå botnen. «Herregud, noko så herleg!» ropte han med eit lukkeleg glis, «gode Gud noko så vedunderleg!» tok han opp att, og sumde bort til kverna for å snakke med arbeidsfolka, så vende han attende til midten av dammen og la seg på rygg for å la regnet falle på andletet. Burkin og Aljekhin hadde allereie fått på seg klede og var klare til å gå, men han bare forsette å symje og dukke. «Å, gode Gud!...» sa han. «Å, Herre, sjå i miskunn til meg.»
«Det held no», ropa Burkin.
Dei gjekk opp til huset. Og først etter at lampa var tend i den store salongen ovanpå; og Burkin og Ivan Ivanovitsj sat i djupe stolar, kledd opp i silkeslåbrok og varme tøflar; og Aljekhin sjølv vandra rundt i salongen, vaska og kjemt og kledd i ei ny jakke, tydeleg fornøgd over å vere varm og iført reine, tørre klede og lett fotty; og den fagre Pelageja gjekk lydlaust over teppet med eit mjukt smil på leppene og serverte te og syltety; først da byrja Ivan Ivanovitsj på forteljinga si, og det verka nesten som det ikkje bare var Burkin og Aljekhin som lytta, men også damene – gamle som unge – og offiserane som alvorlege og verdige kikka ned på dei frå gullforgylte rammer.
«Vi er to brør», sa Ivan Ivanovitsj, «eg, og bror min, Nikolaj Ivanovitsj, to år yngre. Eg satsa på ei fagutdanning og vart veterinær, medan Nikolaj sat på eit offentleg kontor frå han var nitten år. Faren vår, Tsjimska-Himalayskij, var kantonist,[2] men han steig i gradane og vart offiser, og etterlet seg eit lite gods og adelstittel. Da han døydde gjekk godset med til å betale ned gjelda, men vi vaks likevel opp på landsbygda. Vi levde som bondegutar, vi oppheldt oss dagar og netter i skog og mark, vi passa hestar, flekka bjørkenever, fiska, og så vidare. Og som de veit vil den som ein gong har fiska abbor eller sett trasten samle seg før hausttrekket, sett korleis fugleflokkane på kalde, klare haustdagar renn som kvitrande bekker over landsbyen, han vil aldri kunne bli ein retteleg bymann, og vil til sin siste time lengte etter fridom. Bror min treivs ikkje på kontoret. Åra gjekk, og på same plassen sat han, skreiv dei same papira og tenkte på ein og same tingen: korleis komme seg ut på landsbygda. Og litt om senn utvikla denne lengten seg til ein fiks idé, ein draum om å kjøpe eit lite gods ved ein elvebredd eller ein innsjø.
Han var ein snill og godhjarta kar, og eg var glad i han, men eg forsto aldri dette ønsket om å stenge seg inne på sin eigen gard for resten av livet. Eit vanleg ordtak lyder, "ein mann treng ikkje meir enn seks fot jord",[3] men seks fot er kva eit lik treng, ikkje ein mann. Og det vert også sagt at det er ein god ting at dei utdanna klassane lengtar mot jord og ein eigen gard. Men desse gardane er akkurat det same som seks fot med jord. Å trekke seg tilbake frå byen, frå det daglege kampen, frå det støyande livet og gå og grave seg ned på ein gard, det er ikkje liv, det er egoisme, latskap; det er mest som eit klostervesen, eit klostervesen utan det samfunnsgagnlege arbeidet. Eit menneske treng ikkje seks fot jord eller ein gard, det treng heile kloden, heile naturen, der den frie sjela har rom nok til spele ut alle sine eigenskapar og kvalitetar.
Bror min, Nikolaj, sat på kontoret og drøymde om korleis han skulle ete sin sjtsji[4] mens den tunge kållukta fylte heile gardsplassen, korleis nyte sine måltid i den grøne blomsterenga, sove i sola, sitte i timevis på benken ved porten og bare la blikket sveipe over markene og skogane. Han fann glede i å lese hagebøker og jordbrukstips i almanakkane, det var den andelege føda han fekk; han likte å lese aviser også, men det einaste han såg etter var annonsene som fortalde om så og så mykje mål dyrka jord til sals, om beitemarker med våningshus og driftsbygningar, ei elv, ei kvern og ein mølledam. Og han drøymde opp hagestigar, blomar og frukttre, starereir, karper i dammen, og alt slikt – vel, de skjønar. Desse førestellingane endra seg etter kva annonser han kom over, men av ein eller annan grunn inneheldt dei alltid stikkelsbær. Han kunne ikkje førestille seg ein gard eller ein romantisk flekk utan stikkelsbærbuskar.
"Landlivet har sine gleder," kunne han no og da seie. "Du sit på verandaen og drikk te medan endene sym rundt i dammen, det luktar nydeleg godt over alt, og ... stikkelsbæra veks."
Han skisserte ofte ein grunnplan over eigedomen sin, og tok alltid med det same: a) godseigarhuset, b) bustadane til tenestefolket, c) kjøkkenhagen, d) stikkelsbærbuskane. Han spara på alt, åt og drakk for lite, kledde seg som Gud veit kva, som ein tiggar kanskje, og heile tida spinka og spara han og sette pengar i banken. Han vart forferdeleg gjerrig. Det gjorde vondt å sjå han, og eg brukte å gje han eit og anna og sende han gåver til jul og påske, men han sparde bare på dei og. Så snart ein mann har fått ein fiks idé er det ingenting andre kan gjere.
Åra gjekk, han vart overført til ein annan provins. Han passerte førti, og framleis las han annonser i avisene og la seg opp pengar. Da fekk eg høre at han var gift. Som vanleg var hensikten den same, å kjøpe eit herskapshus med stikkelsbær, og han gifta seg med ei gammal og stygg enke uten eit snev av kjensler for henne, men fordi ho hadde litt pengar på bok. Han levde svært sparsamt også etter at han vart gift, og gav henne lite mat medan han sette pengane hennar på sin eigen konto. Den første ektemannen hennar hadde vore postmeister, og ho var godt vand med kaker og likør, men med sin andre ektemann fekk ho ikkje nok svart brød eingong, og i det nye livet visna ho vekk slik at ho etter tre år eller så gjekk bort for å møte sin skapar. Og bror min var sjølvsagt ikkje ein augneblink inne på tanken at han hadde skuld i dødsfallet. Pengar kan på same måte som vodka spele folk eit puss. I byen vår var det ein gong ein kjøpmann som før han døydde kravde ein tallerken full med honning som han så smurde over pengane og lotterikupongane sine. Deretter åt han opp alt for å unngå at andre skulle nyte godt av rikdomane. Ein gong eg inspiserte kveg på ein jernbanestasjon fall ein kveghandlar under eit lokomotiv og fekk kutta av beinet. Vi bar han inn på venterommet, blodet spruta – det var frykteleg – men han kravde heile tida at nokon måtte finne beinet, han var svært bekymra fordi han hadde stukke vekk 20 rublar i støvelskaftet.»
«Men det er ei anna forteljing,» sa Burkin.
«Etter at kona var gått bort,» heldt Ivan Ivanovitsj fram etter å tenkt seg om eit halv minutt, «gjekk bror min i gang med å leite etter ein eigedom til seg sjølv. Sjølvsagt kan du leite i fem år og likevel gjere eit mistak slik at du blir sittande med noko heilt anna enn det du hadde drøymt om. Gjennom ein agent fekk Nikolaj tatt opp eit lån og kjøpte 112 mål med herskapshus, drengestove, ein park, men ingen frukthage, ingen stikkelsbærbuskar og ingen andedam; det var ei elv, men fordi godset låg mellom ein teglsteinfabrikk og eit anlegg for brenning av bein til gjødsel var vatnet kaffifarga. Nikolaj Ivanovitsj sørgde likevel ikkje lenge, men planta tjue stikkelsbærbuskar og tok til å leve som ein godseigar.
Eg vitja han i fjor. Eg tykte eg måtte sjå korleis han hadde det. I breva sine kalla bror min staden for Tsjumbaroskova Ødegard eller Himalayskoe. Eg kom til "Himalayskoe" om ettermiddagen. Det var varmt. Overalt var det grøfter, gjerder, hekker, rekkjer med furutre, og det var uråd i seie kvar vegen til tunet gjekk, eller kor hestane skulle plasserast. Eg gjekk opp til huset og vart møtt av ein feit raud hund som likna på ein gris. Den hadde lyst til å bjeffe, men var for lat. Ut frå kjøkkenet kom kokka, barbeint, også ho tjukk som ein gris – ho sa at herren kvilde middag. Eg gjekk for å finne bror min. Han sat på senga med eit teppe over beina; han var blitt eldre, feitare, rynka; kjakane, nasen og munnen, alt hang – han såg ut som om han når som helst skulle til å grynte ned i teppet.
Vi omfamna kvarandre og felte ei tåre av glede over å sjå kvarandre att, og ei av sorg for at vi ein gong hadde vore barn og no var gråhåra og nær livsens ende. Han kledde på seg og viste meg rundt på godset.
"Nå? Korleis går det med deg her?" spurde eg.
"Å, det går greit, takka vere Gud klarar eg meg godt."
Han var ikkje lenger ein fattig og engsteleg statstenestemann, men ein ekte jordeigar, ein mann å rekne med. Han var allereie blitt vane med det og likte det. Han åt mykje, bada i badehuset, la på seg, låg i tvistemål med landsbyen og begge fabrikkane, og vart svært fornærma om bøndene ikkje tiltala han med "Dykkar Nåde". Som alle gode landeigarar bekymra han seg for si eiga sjelefrelse og gjorde gode gjerningar på ein demonstrativ måte. Og kva slag gjerningar! Med sodavatn og lakserolje til hjelp behandla han bøndene for alle slag sjukdomar, og på namnedagen sin heldt han ei takkegudsteneste midt i landsbyen, og så fekk landsbybuarane ei halv bøtte vodka – det var slik han meinte det skulle vere. Å, dei fryktelege litrane med vodka! Ein dag trekkjer den feite landeigaren bøndene for retten fordi dyra deira hadde brote seg inn på marka hans, neste dag tyller han i dei store mengder vodka så dei fell på kne for han og ropar "hurra!" i fylla. Om du endrar russarens liv til det betre så han får mykje å ete og mykje lediggang, utviklar han seg til den mest frekke sjølvnytar. Nikolaj Ivanovitsj var som statsbyråkrat livredd for å ha eigne meiningar, men no kunne han ikkje seie noko utan at det var ei evangelisk sanning, og han ytra desse sanningane i ein tone som om han var statsminister: "Utdanning er heilt naudsynt, men for bøndene er det for tidleg." "Kroppsleg avstraffing er som regel skadeleg, men i nokre høve er det naudsynt, og nokon erstatning finst ikkje."
"Eg kjenner bøndene og veit korleis dei skal handsamast," kunne han seie. "Bøndene likar meg. Eg treng bare løfte fingeren så gjer folk alt eg ynskjer."
Og merk dykk at alt dette sa han med eit klokt, godmodig smil. Tjue gonger tok han opp att "Vi adelege", eller "Eg, adelsmannen", tilsynelatande hugsa han ikkje at bestefar var ein bonde og far ein soldat. Sjølv det absurde etternamnet vårt, Tsjimska-Himalayskij, fekk han til å verke velklingande, ærverdig og særs stilfullt.
Men no gjeld ikkje dette så mykje han, men meg. Eg vil fortelje dykk om endringa som skjedde meg i dei korte timane eg var på godset. Under ettermiddagsteen sette kokka fram eit fat med stikkelsbær. Dei var ikkje kjøpt, men stikkelsbær frå godset, dei første som var plukka sidan buskane vart planta. Nikolaj Ivanovitsj lo og tagde eit minutt mens han med tårer i augene såg på bæra; han var så fylt av kjensler at han ikkje klarte å snakke. Så putta han eit stikkelsbær i munnen, såg på meg med uttrykket til eit barn som endeleg har fått favorittleiketøyet sitt, og sa:
"Kor herleg dei smakar."
Og han åt grådig av dei, og tok fleire gonger opp att:
"Så gode dei er, du må smake!"
Dei var sure og umodne, men som Pusjkin seier: "illusjonen som løfter oss opp er oss kjærare enn tusen sanningar."[5] Eg såg ein lukkeleg mann som hadde fått sin kjæraste draum oppfylt, som hadde nådd sitt livs mål, som hadde fått det han ønskte, og var nøgd med lagnaden og med seg sjølv. Når eg filosoferer over menneskelivet blandar det seg alltid inn eit skjær av tristesse, men no som eg såg ein lukkeleg mann vart eg fylt opp av noko som likna meir på desperasjon. Og det vart bare verre om natta. Senga som vart ordna til for meg låg i eit rom ikkje langt frå bror min sitt soverom, og eg kunne høyre han låg svevnlaus og om att og om att gjekk bort til skåla med stikkelsbær for å ta på dei. Eg tenkte at når alt kjem til alt må det vere ei mengd nøgde og lukkelege menneske der ute! Kva for ein kvelande kraft finst ikkje der! Når eg ser på dette livet, ser eg arrogansen og lediggangen hos dei sterke, ukunna og bestialiteten hos dei svake, og over alt ein forferdeleg fattigdom, tronge bustader, drukkenskap, degenerasjon, hykleri, løgn ... Likevel er alt stilt i heimar og på gater; av femti tusen innbyggjarar i denne byen er det ikkje ein som ropar høgt, som protesterer mot uretten. Vi ser folk gå til marknaden for å kjøpe mat, dei ét dag etter dag, søv om natta, pratar skit, giftar seg, eldest og følgjer fromt sine døde til gravplassen, men vi ser aldri, vi høyrer aldri, dei som lid vondt; alt det fryktelege hender ein stad i kulissene, bak lukka dører. Alt er stille, fredfylt; bare den tause protesten frå statistikken står mot: så og så mange har gått frå vettet, så mange liter sprit er drukke, så mange barn har døydd av feilernæring. Og alt tyder på at denne tilstanden er den vi vil ha, det ser ut til at ein person bare kan vere lukkeleg av di dei ulukkelege ber sine byrder utan å kny, og uten denne stilla ville ikkje lukke vere mogeleg. Det er ei allmenn hypnose. Ved døra til den velnøgde skulle det stått ein mann med hammar for å slå på døra i bland slik at han vart mint på at det finst ulukkelege menneskje, og at kor lukkeleg han er no så vil livet før eller seinare vise sine klør, og ulukka råke – sjukdom, fattigdom, tap, og da vil ingen sjå han, akkurat som han no ikkje ser eller høyrer andre si liding. Men det finst ingen mann med hammar, og den lukkelege lever som før, med sine små kvardagsbekymringar som plagar han like lite som ospetreet vert plaga av vinden – og alt er vel.»
«Den natta forsto eg at også eg høyrde til dei velnøgde og lukkelege,» heldt Ivan Ivanovitsj fram, og reiste seg. «Eg òg gav blaffen i lovene om livet, religionen og oppseding av massane når eg åt godt eller var på jakt. Også eg bruka å seie at utdanning er ljoset som viser vegen ut av mørket, at utdanning er naudsynt, men at for bøndene er det inntil vidare nok at dei lærer å lese og skrive. Fridom er ei velsigning, pla eg seie, så naudsynt som lufta vi pustar inn, men vi må vente litt. Ja, eg sa dette ein gong, men no spør eg: "Kvifor ventar vi?"» Ivan Ivanovitsj såg sint på Burkin. «Eg spør deg, kvifor vente? Kva grunnar har vi for å vente? Eg vert fortald at ein ikkje kan få alt på ein gong, og at kvar idé må vente til den får sin rette form og til tida er rett. Men kven seier så? Kvar er provet på at det er slik det heng saman? Du viser til tingas naturlege samanheng, til lovene om årsak og verknad, men er det ei naturlov som seier at eg, eit levande, tenkande vesen, skulle stå og vente på at sanda som bekken dreg med seg fyller opp grøfta, når eg kan hoppe over eller legge ein klopp? Eg spør opp att, kvifor vente? Vente til all livskrafta er dregen ut av oss? Og i mellomtida må vi leve, vi vil jo så gjerne leve!
Eg forlet bror min tidleg om morgonen, og frå den tid har eg funne det umogeleg å leve i byen. Freden og roen gjer meg nedstemd. Eg vågar ikkje sjå inn vindauga til folk, for det finst ikkje fryktelegare syn enn ein lukkeleg familie som sit rundt eit bord og drikk te. Eg er ein gamal mann no og orkar ikkje kjempe, ikkje ein gong hate. Eg kan bare sørgje inni meg, verte sint og irritert, men om nettene kokar hovudet av idear og eg får ikkje sove... Å, om eg bare var ung.»
Ivan Ivanovitsj gjekk brått fram til Aljekhin og handhelsa kraftig, først med den eine handa, så den andre.
«Pavel Konstantinovitsj,» sa han med bedande stemme, «ikkje vær sjølvtilfreds, ikkje lull deg i svevn! Slutt ikkje å vere god så lenge du er ung. Lukka finst ikkje, det skal den heller ikkje, og om det finst ei meining, eller ei hensikt med livet, så ligg det ikkje i den smålege lille lukka di, men i noko større og meir rasjonelt. Gjer gode gjerningar!»
Alt dette sa Ivan Ivanovitsj med eit ynkeleg, bedande stemme, som om han bad om ei personleg teneste.
Dei sat no teiande i tre ulike hjørner av salongen. Korkje Burkin eller Ajkekhin var fornøgde med forteljinga til Ivan Ivanovitsj. Med generalane og damene stirande ned på dei frå sine forgylte rammer – det var mest så dei såg levande ut i ljoset frå i peisen – var det keisamt å høyre ei forteljing om ein fattig kontorist som åt stikkelsbær... På eit vis hadde dei sett fram til å høyre og snakke om interessante menneskje, og om kvinner. Og bare det faktum at dei sat i denne salongen der alt – lysekrona med sin kulørte skygge, stolane og teppet under føtene deira – fortalde om korleis desse folka som nå såg ned på dei frå rammene ein gong gjekk, sat, drakk te her, og det faktum at fagre Pelageja var i nærleiken – var mykje betre enn kva forteljing som helst.
Aljekhin var svært svevndrukken, han måtte stå opp før klokka var tre om morgonen, og no seig augnelokka ned. Men han var redd for å gå glipp av noko i tilfelle gjestene skulle seie eitkvart interessant, så han ville ikkje gå til sengs. Han tok seg ikkje bryet med å avgjere om det Ivan Ivanovitsj hadde sagt var rett og sant, det viktigaste var at gjestene korkje hadde snakka om korn, høy eller tjære, men om noko som ikkje hadde direkte samband med hans eige liv; han likte det og ville at dei skulle halde fram.
«Det er sengetid,» sa Burkin og reiste seg. «Eg ønskjer alle ei god natt.»
Aljekhin sa god natt og gjekk ned til sine rom, medan gjestene vart att oppe. Dei vart begge viste til det store rommet der det sto to gamle senger pryda med treskurd. I hjørnet var det eit krusifiks og frå dei store, breie sengene som den vene Pelageja hadde redd opp lukta det behageleg av reint sengety.
Ivan Ivanovitsj kledde taust av seg og gjekk til sengs.
«Måtte Herren tilgje meg mine synder!» sa han og drog dyna over hovudet.
Pipa hans låg på nattbordet og osa av sur tobakk, og bekymra over å ikkje finne ut kvar den ubehagelege lukta kom frå, fekk ikkje Burkin sove på lang tid.
Regnet piska mot vindaugene heile natta.
Fotnotar
rediger- ↑ Sjå slutten av Mannen i penalet
- ↑ Kantonistar var soldatsøner som fekk utdanning i eigne kantonskoler (Кантонистские школы) med tanke på framtidig militærteneste. Etter avslutta utdanning fekk dei automatisk ein lågare grad i hæren
- ↑ Forfatteren hintar til Tolstojs novelle Kor mykje land treng ein mann
- ↑ Kålsuppe
- ↑ Unøyaktig sitat frå Pusjkins dikt Helten (1830, om Napoleon)