Brure fraa Ransverk (Kleiven)
Upp-me Rinndun, beint ne-onde Trollhø’n, ligg de ei stor Laan[1] me Sætre som kallas Ransverk. I ei ’taa di Sætrom va de Eingong, langt atti Verd’n, at Bufaardagen va kome, Bufaargrouten ete og Budeia paa Heimvegen tikji me Bølingje. Tenestguten som va burti-gjord og skulde taakaa døm heim, ga se att ei Stonn og vilde stelle be’re fraa se eitt og anna førr han reiste ette me Kløven.
Da de lei ivi Høgstdag[2] va Guten ferdog og skulde te aa leggje upp Panke-Kløve si, men de vart grovt te Brøkjan[3] – kaarles han bar se aat, va han ikje Kar te aa faa upp meir hell eine Meisen. De va ikje de, som gjorde de, at Øyken hans ikje sto onde Kløvstave[4], nei, Øyken sto stø som ei Brur, hann, men saa snart som han skulde lyfte upp andre Meisen, va de likesom naagaa skulde slii onda Kløvstaven saa Meisen domp ne-att. Han stræva me dessa Gong paa Gong te han sist vart reint upp-gjevin; han kvilte og tok te att, kvilte og tok te att, men de va upp-att de saamaa. Naagaa slikt ha alder henda ’om førr. Da han ingen Veg kom og de allt lei’ ivi Nons-Leite, tykte han de vart forseint paa Dagje aa kaamaa ivegen og saa vart han i Hogje te aa gje se te Natte ivi, saa kanskje kunde de skaapaa se me aa faa upp Kløve, ou.
Um Kvell’n da han va ferdog te aa leggje se, kom de inn ei gomol, stygg Kjering me ein spøkje lang Naasaa og ho gjekk og leidde me se ei reint offsa vakker Jente. Kjeringje sporde Gut’n, um denna Jenta kunde faa Hus hjaa ’om og faa liggje fram-me ’om i Sengen um Natte. Guten vart no reint hann-fullin paa detta, maa’ta, for saa vakkert Kvinnfolk tyktes han alder aa ha seett førr og difor svaaraa han, at de va no full ikje Aalvor, at Jenta vilde liggje fram-me honom. Jou, ho vil nok, sa Kjeringje og me di gjekk ho sin Veg. Ja, Jenta ho lagde se hjaa ’om og sov baade fast og role um Natte. Tile um Maargaan kom Kjeringje att og sporde Guten, kaarles han tykte um Jenta og saa la ho te de, at disom han vilde ha ho te Kjering, saa va de rettast han tok ho me se aat Bygden, trast. Og vilde han vera snill ve ho saa han alder sa eit illt Ord aat ’n, saa skulde han kaamaa te aa leva fælt væl me ’n og da skulde de ikje kaamaa te aa vante døm korkje paa Rikdom hell Visdom og Heppe skulde følgje døm og deres Avkjøme te niande Le. Jou, Guten gjorde, som kanskje fleire ha kome te aa gjort – han let Panke-Kløve liggje att og sette Jenta uppaa Hesten.
Trast, han kom te-bygda, sa han upp Teneste si og gjekk sta’ kjøpte se ein bra Gard som va te-fals, men kaa de va Austrem hell Svennsta hell Hollbø, ska eg ikje seja, ein Gard i Sjaardale va de, og Guten la reie Pening paa Borde me di saamaa. Og saa bar han te aa laagaa te Gestbo’s.
Kvell’n firi Gjestbo’e kom de ein Mann riandes te-gards aat Gute og han va saa gomol og stygg, at de va mykjy ’taa di og Naasaa ha han som hekk kav ne-paa Salknappen. Denna Mann vilde veta, kem Guten ha be’e te Gjestbo’s, for han va Far aat Brur’n, sa’n, og difor ha han tenkt aa vera me i Lagje. Jou, sa Guten, eg ha be’e mange og de er berre bra Folk allt ihop, og saa veit du eg har ikje sett att Stortambur’n og Mariason. „Ou, ou!“ sa den Framonde, „ska døm kaamaa her, saa lyt nok eg pakke meg, for di tvo semst eg ikje me. Stortambur’n slo av eine Laarbeine mitt me Trummstikkom sine ifjor og naar eg ser Mariasonn bli eg saa frosin, at eg stølna i kaar ein Lem. Men du ska no lell faa de, eg har etla deg i Baa’s-Gaave,“ sa’n, og saa tok han ein Sekk, han ha hengjande ivi Sal’n, og ba Guten kaamaa me eit Hal’tynn-Tre og de tømde han dyrande fullt me Sølvpening. Men døkk kan veta Guten va gla, da de stygge Trølle strouk sin Veg att.
Guten vart da gjift og livde baade godt og væl. Aat Kjeringen sine sa han alder eit leitt Ord og ho va baade vitug og snill og saag ut, som eit anna Menneskje. Ho ha sagte vore fødd ’taa Kriste-Folk saa Huldre ha faatt i ho, mea ho va litol. Inkort meir hell andre Kjeringo va de nok Von te, ho kunna, men de skulde ikje vera meir hell ein Gong ho synte de fram. Den Gongen skulde ho og Mann aat eit Gjestbo’ og Karann va i Sæter’n me alle Øykjom. Døm kom ikje att me Øykjom førr ei litol Ri førr Sjølve-Folkje skulde ivegen og da va Skoningje onde Øykjom saa slitin, at de lout kvessast upp att onde døm. Og skulde døm lota rive onda, som Smeann’ plega gjera de, vilde de ha tikji saa lang Ti av, at de ha vorte forseint aa kome te Gjestbo’s. Men da visste Kjeringe Raa: ho gjekk sjøl aat Smiun og tok ein Fot um Senn og stakk inni Avl’n og paa den Visen kvesste ho upp att.
De er te aa lite paa dette, for han Jørn Jønndale ha sagt de og han høyrde de ’taa ei Føraa’skjering, som heitte Ragnhil, og ho lout veta de, for ho va kome fraa Lalm.
|
Denne teksten er offentlig eiendom fordi forfatteren døde for over 70 år siden. |