Stor-Heringsta’n

Ivar Kleiven

I gamle Daagaa

H. Aschehoug & Co., 1908 (s. 125-135).

Stor-Heringsta’n.

’Taa Skjyttarom i gamle Daagaa ha Stor-Heringsta’n stødt vore halde for Ruggen sin sjøl og att-aat va han baade saa frisk og sterk, at de fannst ikje Kar i Bygden, som sto Ende upp me “om. De va ikje Maate paa kaar stor og før-lema han Hans Heringsta va! Han taalaa nok ofte um de, han Gamel-Paal Bjønnsta; de va eingong, de Bele han Paal va vaksin Kar vorte, døm laag ihop i Bu’n ve Hølann ei Natt, di tvo – han laag der ette Tiure han Hans og han Paal vilde freiste Fisken. „Aa de va grovt te Kar!“ sa han Paal, „eg vart, Guss-De, berre som ein Vetl-Gut, eg, da eg kom inn-aat ’om Hans, ja, Guss-De, va han mest likesaa drug umkring Laare han, som eg va umkring Veke!“ Saales sa han Paal, men han va no eit Vyrkje te Kar, han Paal ou, da, goe tri Alne høg, sjoug Vogje tong og tjukk og brei som inkort Illt.

Dengongen han Hans Heringsta vart skrivin te Sylater, møtte han paa Bræe og skulde taakaa imot Sylater-Kle’om, de va i 1750 hell 51. Men de fannst ikje saa store Kle’e paa heile Telt-Bu’n, at han Hans nøytte døm, sist sprengde han paa se naagaa ’taa di, som va, men kaart Plagg va saa snøype, at han vart gaa-ande som eit At-Løgje i Bræe-Garde. Alle Offeserann gjekk og dosna paa denna Ong-Guten som døm alder tyktes aa ha seett Maakan ve og saa fann døm paa, aa vilde ha han te danse Halling aat se, døm ha nok Hog te sjaa, um de va naagaa le’ogt i Kroppe hans, maa’ta. Og han Hans va ikje den, som let se truge te di for han va Hallingdansar saa de gjorde Mon. Han dansa Halling ut-i Garde paa Bræe, gjorde Ronn-Kast og spennte upp og den tronge Brokje rivna i Kross og i Krok saa ho hekk som ein Hespil, da Hallingen va slutt. „Aa, for føre Fan!“ sa Offeserann.

Ong-Guten ekserte paa Breivegje paa Sør-Fron den Ti’e og der kom de meir hell einn go og vælvuksin Kar fraa Nord-Bygdom, te kaar Saamaar. Men i desse Aarom va de ein fraa Rollsta paa Fron, som ha gaat tollfri^[1] paa Eksisplasse i mange Aar. Han va i beste Aarom og fortalde sjøl ’taa di, at enno ha han ikje ligji onde Kar, han ha tikji Tak ve. De va Visen hans kaar Saamaar, aa gaa ne-paa Breivegen me di saamaa Ong-Guten samlast, og bjo falt^[2] aat kem som vilde i Døla-Kompeniom, men i siste Aarom ha ingen tordst mellt se. De saamaa gjorde han no, men da gjekk Heringsta’n fram og gouv ihop ve han.

De vart eit skumle^[3] Dragsmaal som Folk alder ha set Maakan ve og alle sto berre og skolv førr de vart avgjort. De ha vore sagt, at han Hans Heringsta dreiv paa Kne me di saamaa døm rouk ihop, for Rollsta’n va saa brennandes kvass, at han va som ein Elding. Men han kom se att i saamaa Stonn og da vart de Liv i ’om saa de gjorde Mon. Døm broust og bendast saa Stein sprente fraa Føtom og Markje skolv onde døm, men best de va, sto Føt’n te Himils paa Rollsta-Kjempun og han vart jorda saa stygt, at han reiste se alder meir! De hekk Liv i ’om te treja Dagen ette, men da rouk han me.

Da Gamlin paa Rollsta fekk høyre, at Son hans ha funne Ivi-Mann sin, kom han gaa-ande ne-paa Eksisplassen og vilde sjaa den Kar’n, som ha vunne paa ’om. Han va gomol og graa og gjekk me Stav og da han Hans gjekk fram aat ’om, stakk han Staven upp-onde Armen, sette paa Skjyggfjøle^[4] og saag væl paa han. „Aa, vakte deg^[5], for ein Kar ou, lell!“ sa han.

Ette desse fannst de ikje eitt Liv paa heile Breivegje, som vaaga aa taakaa eit Tak me ’om Hans. Men eingong mea’ han va Sylater, vart han fælin, han Hans. De va ein Kvell han gjekk forbi ein Gard heitte Heggjero, da visste han ikje Orde ’taa førr de sto ei stor, bekande svart, sinnt Purke midt i Vegje for ’om. Han Hans greipp Purka me ei Haann i kaart Øyra og kasta ho ivi ei høg Ha’felle. „Brennande-De, Purke!“ sa han. Og ikje førr venda han Hans se, saa sto Purka midt i Vegje att paa saamaa Flekkje og han kunde ikje anna sjaa, hell ho va reint gloandes saa de gneista ’taa henne. Jou, da va han gla, han ha se ’taa Vegje, Heringsta’n, ou.

Døm va 7 Sys’kjin paa Heringsta i di Legde^[6] han Hans va ’taa, 4 Gute og 3 Jento. Far deres va ’taa Brattom paa Bjølsta og More va Dotter aat Dragon-Lutnane paa Toulsta. Den eldste Bror’n heitte Gottorm og han trudde døm va enno magtogare hell han Hans, ou, men han va stillare ’taa se og ha alder nugun Hog te, aa syne fram kaa sterk ha va. De va ein Saamaar døm timbra nytt Fjos paa Heringsta, han Hans og han Gottorm, og i desse Fjose va de naagaa reint overle stort Timber. Dette Fjose timbra døm upp forutta Byggjing^[7], men saa va de ikje mykjy høgt, de sto enda te for væl-so førretjuge Aar sia. Da døm heldt paa og tøfta^[8], vart Brørann forlikte um aa sjaa ette, kem som kunde kaste lengst ’taa døm. Døm kasta ei stor, tong Jønn-Stong ette Marken og han Hans kasta fyst. „Jadden trur eg, at eg ska kaste ho lenger,“ sa han Gottorm og de gjorde han ou, men ho raaka ein Stein me di saamaa ho naadde Marken og slo se av paa Midten.

Da Heidals-Kjørkja vart bygt va baade han Gottorm og han Hans me og reiste Mastre aat Taarne, men døm saag ingen, som tok saa foldome Tak^[9] som han Gottorm, og alle fekk den True, at han va den magtogaste ’taa di tvo Brørom. De er han Gottorm Heringsta, som festa Spire og Vind-Fløygen paa Kjørkje-Taarne, da Langrustin ha smiit døm ferdoge.

Tvæ ’taa Systom hans Stor-Hans va utu Maata magtoge; de er tvæ Massing-Kanno paa Heringsta, som ha fylgt Garde, Mann ette Mann paa-lag 300 Aar, tjukke og tonge og tek væl 4 Liter kaar-se. Desse Kannunn heldt den eine Systere me strak Arm, ei i kaar Haann fulle me Øl. Han Hans vilde eingong kaste ut den eine ’taa Systom, men han fekk ho berre burti Døre, der tok ho se saa fast Tak, at han kunde ikje faa sliti ho lous.

Han Gottorm tok Gard’n da Far’n dø, men da de lei um ei Ti’, bytte han se aat Groupe i Skaabu og fløtte dit; tvæ ’taa Systom gjifta se aat Lalm, ei aat Øver-Bjønnsta og ei aat Kjølsta. Han Hans ga se ou att i Heimbygden og budde mykjy paa Øver-Bjønnsta naar han va heime-ve i Bygden. Men de meste ’taa Ti’n va han te-fjells me Børsun og de vart Vei’ing i Fjell og Maark som vart hans Levebrø’. Og Reins-Skjyttar va han namnspord for i alle Nord-Bygdom.

Fyste Gongen, han Hans Heringsta va ette Reine, va han atten Aar gomol og ha Følgje ’taa nogre gamle, øvde Skjyttare,

Fig. 5. Ei ’taa di gamle Metal-Kannom paa Heringsta. Baae har Bilæte ’taa di tri vise Kongom me Innskrift paa Latin som fortel, at Caspar ha me Myrra og Røykje-Kvaae, Melchior og Beltazar ha me Gull. Kannunn er antell tysk hell hollansk Arbei’. som han vilde faa lære Konste ’taa. Døm skulde liggje ve Gjende og da de barst te-fjells fyste Maargaan va de ingen, som ha Hog te, aa haa Nemingen i Folgje me se um Dagen, han kom no berre te aa skreme av Rein for døm, trudde døm og saa vart de te di, at han Hans tok einsle te-fjells. Di Hine valde se de Reinsfjelle, døm ha beste Vone paa og han Hans tok ivegen paa Maa-Faa, okjennd som han va. Men de vippa se godt: da de lei paa Eftan fann han ein Reins-Hop, skout ein gjild, vaksin Bukk han tok paa Nakkjin, som han va, og gjekk ne-att utu Fjelle me. De va Kvell’n da han naadde aat Gjendes-Bu’n og di andre Skjyttarann va att-komne forutta eit Haar te Fangst – no sat døm og ha Otte paa se for ’om Hans, for døm tykte han vart lengje i Fjelle. Best de va donde de tongt i Marken utta’ Buveggen – døm ut og skulde sjaa, kaa de va paa-ferd og der va han Hans kome me ein vaksin Bukk, fyste Dagen han gjekk i Reins-Fjelle. „Nei, men kjøm du me ’om me Møken i, ou dad“ sa døm. „Ja va de gale de, er Von?“ svaaraa han Hans, men han va no ikje saa toskot, som han leet se te. Sia’ gjekk de ikje saa tongt aa faa Følgje for ’om, men han va elles den Kar’n allt, at han greidde se sjøl og lite um senn va de nok ikje mange, som sto ut me aa helde Følgje me ’om hell, naar han foor som eit sterkt Ve’r baade høgt og laagt, ivi Fly og Flaagaa^[10].

De Bele han Hans Heringsta va Reins-Skjyttar som best, va de jemnan Osamna, Bits’n^[11] og Beta-Bol^[12] millom Vag-Verom og Valdersom um Reinsfjelle. Bytes-Merkje i Høgfjelle va ikje visse og saa laag døm nok inn-paa ein-a’an og fellte Dyr kaar de høvde, maa’ta. Men imillom Valders og Nord-Dale vart de eit Agg ’taa desse, og naar døm raakaas i Fjelle, va de ette som de bar te. Elles ha ikje Vag-Verinn stor Hog te gaa i Kast me dessa smaae Valdersom, de va fjørne^[13] Gute og saa ha Knivann deres sute saa loust i Skjei’om, all sin Dag. Og aat-kjennoge^[14] va døm som Jerven, høyrde døm ein Børs-Smell i Fjelle, saa kom døm rennande som Kverville^[15] og vilde ha „Grunn-Løt“ um de ikje alle Ti’e va paa Valders Grunn at Dyre va fellt. Paa denne Gjerde begjynda Valdersann me ’om Stor-Hans ou; han va i Kast-Lag me døm Gong paa Gong i Fystningen. Men her raakaa døm Gut, som ikje skvatt um døm bar te fiple me Knivom og „Løt“ fekk døm meir, hell døm ha Hog paa. Naar døm kravde „Grunn-Løt“, gav han døm Hogg um døm saa kom heile Hal’-Tyl’te og ette som døm ha vore i Hendom paa ’om Hans, vart de slutt me aa krevja „Grunn-Løt“, naar døm saag de va han „Hans i Heringsta“ som va i Fjelle.

Eingong ha han fellt fleire Dyr ein Sta inn-me Valders-Skjifte og han heldt nettup paa og røysa Kjøte for Jerve, da de kom fem Valderse faaraande og meinte saa te, at han ha skote paa Valders-Eige og at de no sto ’om te, aa gjeva døm „Grunn-Løt“ me se. Ette di, døm va saa mange, heldt døm se harde aat ’om „Hans i Heringsta“ og vilde ha bytt Kjøte trast. Ja, han Hans leet væl men tykte de va saa seint paa Dagje, at han meinte de va be’re døm møttest att um Maargaan og bytte Kjøte. Og de va Valdersann væl nøgde me. Men um Natte va han i Fjelle me Øyk og kjøyrde og bar Kjøte ne-i Gjendes-Bue, gjekk saa uppi Fjelle att og møtte Valdersom ette Avtalun deres. Tri Valderse va allt paa Sta’n me Hest og Kløv-Grei’e, di hine tvo ha nok tenkt se um og møtte ikje fram. Og no vart de ei Hard- Kule – den føraste Valdersen fekk eit Spenn over Kjaakaa-Beine saa de skrell av, den andre vart gripin i Bringa og sløngt saa han gjekk Kant-i-Kant, Kant-i-Kant burt-ette Stein-Skrabbom, men den treja slapp han ha naagaa Bry for, han brukte Hara-Vyrjo de likaste han ha lært. Han som foor ille i Kjaakaa-Beine vart saa forr-komin, at han lout brøkja se paa Øykje-Ryggen og di hine tvo gjekk og stødde han – saales endlyktas de Kjøt-Byte.

Daa ei Fjell-Ferd ha han Hans me se han Per Horgje, skulde lære upp han Per, som va berre væl søtten Aar, sjøl tok han Hans da te aa eldast fort; han skulde bli ti’le gomol, Stor-Heringsta’n. Men va han Per ong, saa va han allt den Gongen baade saa stor og sterk, at de va full snoutt nokk, um de va nugun a’an hell Heringsta’n, som gjekk over ’om i Magt. Ein Dag skout døm ei stor Gjeld-Semle burtast i Heimdalshø’n og mea’ døm flaadde ho, fekk døm sjaa tri Kare langt burt-paa Fjelle som rekte beint paa døm. Heringsta’n vonast kaa de va te Folk og smoug bakum ein stor Stein. „Er de Korpe som vil ha „Løt“ me deg, saa berre held deg hard, Gut,“ sa han aat ’om Per. Jou, de va tri Valderse som vilde ha „Grunn-Løt“; døm sporde han Per kaa han va te Kar og um han kjennde, „’o Hans i Heringsta“. Nei, han gjorde ikje de, han Per, men elles skulde di Karann faa Fan hell og ikje „Grunn-Løt“. Jou, han ha fellt Dyre „paa Valdris-Eige og no ska me ha Løt me dikka, Kar“, meinte døm, og da han Per va stri, va de Ein som gav ’om ein Støyt for Bringa. Me di saamaa reiste Heringsta’n se og kom fram skjotande – men da vart de ein snar Skjølna’: Valdersann la te Sprangs som um døm ha seett Styggen sjøl.

Ein kan tenkje se, at Valdersann va hutuge^[16] paa han Hans og ynskte eingong aa faatt dengt han dugele og kome „att-ve hono lite me Knive“. Jou, saa va de ein Houst, han kom i Lag me nogre Valderse i Reins-Fjelle og fylgde døm i lang Ti’; døm laag i Heimdale og dessa Valdersann va ferme Kare paa all Vis som han Hans likte aa halde Lag me og hell-ikje va døm like te, aa bera naagaa Agg aat honom. Den eine Valders’n skulde gjifte se naar de lei paa Sein-Housten og han ba Stor-Heringsta’n te Gjestbo’s. Han Hans laavaa ut aa kaamaa, men han tenkte som saa, at kom han der, saa kunde de hende, de vart ei orø’le^[17] Gjestbo’s-Stugu, for han visste de va ikje Venne alle Valderse han raakaa fram-i. Seint paa Houste fekk han Hans Gjestbo’s-Bjoing att paa-nytt; han va stygt tvi-raa’og me kaa han skulde gjera ve de, alle Folk spaadd ’om, at de vart siste Reisa hans, um han gjekk. Men de va harmele aa la Valdersann haa de seja, at han Hans i Heringsta ikje tordes syne se i Valders, ou, og Bru’gommen va han viss paa, vilde ’om ikje anna, hell væl. Og dime slipte han nogre Knive han stakk i Skreppa og gjekk fjellleies aat Oustre-Sli’re. De va ikje skvettin Gut, Heringsta’n.

I Gjestbo’s-Garde vart han væl imot-tikji ’taa Brur og Bru’gom og allt va godt og væl te um Kvell’n fyste Gjestbo’s-Dagen; ette som Karann bar te aa bli drukne, va de ein og a’an som tok te yppe se og Bror aat Bru’gome va den, som heldt se hardast fram, han skulde vera baade ein go Kar og ei upp-tamd Slaast-Bikkje. Styre og Stime i Stugun voks ette som Kvell’n lei’, de vart ropt uppi Høgt, at no skulde døm syne „’o Stor-Hans i Heringsta, at Valdrisen va Rokke-Bukken“ lell, naar de galdt. Han Hans sat inna’ Borde me Skreppun paa Ryggje og venta paa, at de skulde brote loust for Aalvor og han sat nok ikje mykjy oferdog, for no visste han, at de va baade Liv og Helse de spøkte um, disom han ikje va Kar te staa se. Best de va slokna alle Ljose saa Stugo vart myrk som i ein Sekk. Bru’gomen vart fælin og ropte og ba um, at Ljose maatte bli tenda att trast. Heringsta’n spratt uppi Benken og skreik saa Take lyftas: „ja de er saa vidt døkk veit, at ska de her gaa paa Hardo, saa ha eg ikje mindre hell otte ny-slipa Knive paa meg saa go’e, at døm finnst ikje be’re i heile Valders!“ Ljose vart tenda att me di saamaa og no saag han Hans, at Valdersann sto som uppspennte Ar’byst^[18] frampaa Golve og Bror aat Bru’gome fipla me ein lang Kniv i Neva. Han Hans gjorde eit Kast fram-paa Golve og spennte han paa Avle’n^[19] so Tollkniven sto derra uppi Tak-Troe og der fann døm Kniven Saamaar’n ette. Saa greip han ein stor, tong Stol og sette paa aa slaa umkring se me og Valdersann lout te-dørs, han rødde Huse, saa berre Brur og Bru’gom va att inne da han saag te og sjøl sto han att me eine Bak-Stette ’taa Stole i Haann. Men no sto de att aa kaamaa ut paa fri Gard – han reiv ’taa ei Døra-Kle’ning og tok i Hande, men Bru’gomen ropte: „agte deg, Hans! de kan staa inkun baka’ Døre te-rei’e aa gjeva deg ein skamma Styng!“ Da han Hans foor gjønom Døra-Gape saag han, de skjimta paa ein Kar i Glotte millom Dør’n og Veggje og dime klemde han Døre att-paa Veggen, saa Kar’n seig i Ovet ne-me Veggje. Me Døra-Kle’ningen i Haann gjekk han utu Garde, men ingen bou te aa gaa paa han eller setja ette ’om og me di la han paa Heimvegen – i Gjestbo’e va de ikje verande lenger, de saag han, men han ha da vore me lell. Og heim-i Bygde kom han heilskjinna att me di vetle Skreppun, som han ikje ha havt ’taa Ryggje paa heile Ferd’n. Detta tykte Alle va de gjildaste Varpe han Stor-Hans gjorde.

Stor-Heringsta’n va ikje naagaa Illgjerdsmenneskje, men einn Gong kom han te aa støkkje Live aat ein Valders. Han ha skote ein stor Bukk paa Valdersfly’n og da han bar te aa flaa han, kom de faaraande ein Valders som vilde kjenne se „Løt“, tok upp Tollkniven og vilde gjeva se me aa flaa. De maatte ha vore ein Tosk, som ikje kjennde han Hans, for han va saa stri, at han ga se ikje me di han Hans sa ’om me einn Gong, at han ikje fekk nugun Løt hjaa honom. „Ja spretta du ein Finger for aa taakaa di Hann i Bukken, ska eg leggje deg paa jemte ve han!“ sa Heringsta’n. Men Valdersen va saa traa, at han rouk i eine Bakfoten og vilde te aa sprette upp. Nei da beit Sinne han Hans, saa han styrde se ikje lenger – han greip Kar’n, ha han høgt upp-ivi se og la han te aat harde Fjelle saa han laag bevra som ein Fisk og Live gjekk utu me di saamaa. „Eg tok baade Kar’n og Børsa hans og sette ne-i ein Holbekk og der staar døm den Dag idag!“ sa han Hans naar han paa sine siste Daagaa taalaa um detta. Han dølde ikje for di i siste Aarom han livde, men han greet naar han fortalde de.

Tvo Valderse sat eingong og taalaa um sterke Kare og den eine kjytte saa grovt ’taa ’om Hallvar i Lykkja som va Stor-Kjempa i Valdersbygdom, de Leite. „Ja, men ha eg vore saa sterk som han Stor-Hans i Heringsta, eg, saa skulde eg dengt han Hallvar i Lykkja, kasta han ut-i Vinstre, tikji han inn-atte og dengt han turr atte ogso!“ svaaraa den andre. Døm ha lært aa kjenne han Hans for den, han va, og sto ikje ette, aa kaamaa fram-i han.

---

De va mykjy Bjønn i Murudale i di Ti’om Heringsta’n va paa sitt beste og de va ikje langt imillom han slo ihel baade Hest og Ku um Saamrann. Eingong fekk han Hans Ti’en’ um, at Bjønn nyst ha drepe ei Ku for Mo’bro’ hans i Toulsta-Sæter’n og saa tok han Rifla og gjekk burti Murudalen, vilde freiste faa Tak paa Odyre. De lykkast ’om aa gjæte Bjønn upp ou og han ga ’om eit Skot mea’ han laag og aat paa Kue, han ha drepe. Fyste Skote gjorde ’om ingen Ska’e, men han tok no Kuten og han Hans lødde Riffla og sette ette ’om. Han naadde ’om att og gav ’om eit Skot te, men de tok hell-ikje aat Doua, for Bjønn venda se me di saamaa og kom imots ve han saa han lout taa- kaa Sprange onda. Bjønn dreiv paa sprang ette ’om Hans og han stræva og lødde mea’ han sprang; sist fekk han lødt, venda se og ga Bjønne treja Skote. Enno rouk han ikje, men no tok Bjønn onda og han Hans ette honom – paa denne Gjerde gjekk de me døm nogre Vendo, summe Gongo sprang Bjønn onda og summe Gongo han Hans. Men da Bjønn fekk femte Kula vart de klart me ’om og Leiken va slutt. Han Gamel-Per Øver-Bjønnsta høyrde alle fem Skote uppi Bjønnsta-Sætre, han, og va forondra paa, kaa de va paa-ferd me di, de small saa jemnt ut-i Marken. De va nok eit fæll A-Beist te Bjønn, ou; han saag han, Gamel-Bjønnsta’n, da døm kom kjørande me ’om uppi Toulsta-Sætre og han skout paa, at han va saa brei i Si’om som ei ’taa di store Omn-Kjinnom^[20] i Bjønnsta-Sæter’n.

Ja, hard-tydd Gut va han te-gagns Stor-Heringsta’n. De va ein Houst han Hans og ein me ’om fann tvo Otere i Murun^[21]; døm smoug inn-i kaart sitt Hol i Land-Bakka og han, som fylgde ’om Hans, hadde eit Grev me se og grov ne Land-Bakkjin te han fekk Tak te aa skjote. „De er full best aa skjote,“ sa han. „Ja skjot din, du, eg tek min lell, eg!“ svaaraa han Hans, og me di trædde han Hande inn-i Hole og fekk Tak i Otere. „Aa, harde-dyre-De, no bit han meg illt!“ sa han Hans mea’ han drog Oter’n utu Hole, men lell va han saa arg, at han sleppte ikje Tak førr han fekk han ut og drap han. Da han saag paa Haande si, ha Oter’n biti midt igjønom Hann-Fjøle me tvæ Tenn.

Naar Stor-Heringsta’n va i Bygden, va han i Arbei’ paa Over-Bjønnsta, der som eine Syster hans va gjift. Og Arbei’s-Kar

Fig. 6. Glas-Holl fraa Stugun paa Øver-Bjønnsta, skaare ’taa ’om Stor-
Hans Heringsta. Norsk Folkemusæum. va han saa de folda, og hend va han ou, antell de va me Øks hell Kniv. De er saa gjild ei tvihøg Stugu paa Øver-Bjønnsta, ho staar like go enno, som da ho va upp-timbra og de er saa stort Timber i henne, at no finns de ikje Maakan te di i nogor annor Stugu i heile Bygden. De Stugu-Vyrkje ha han Hans kjørt utu Holongs-maarken, de va enda ei litol, tufsote, rou Merr han kjørde fram Timbre me. Da han kom kjørande me di største Stokkje ’taa alle, møtte han ei Bru’-Ferd paa Langaakre paa Ner-Bjønnsta me di saamaa døm va paa Kjørkjeveg um Maargaan. Ette di kalla han den Stokken Brure, han ligg ivi Kleva-Dør’n i Stugun og er ein ’taa di største Stokkom, ein kan sjaa i Husvegg. Han va me timbra upp Stugo ou, og de er han, som ha hoggje upp den nordre-og-øvre Lafte. Da Stugo vart inn-reidd, skar han Hans ut Koll-Fjøle baade upp-ivi Døre og Glas og døm høvde godt i di store Stugun. For 25 Aar sia glasa døm upp-att Stugo og gjorde nye Døre og da vart Koll-Fjølinn ette ’om Hans ne-tikne.

I Arbei’s-Lag va han Hans stødt gaamaa-full og go aa vera me; han sto mykjy paa Laava og truska um Vintrann og kaar Gong han venda La’e^[22] paa Laav-Golve, hulla han Hallingen sin, saa de ljomma i Laava. Ette de bar ut i Aare me ’om tok han te aa bli laak og tufsast fort. De gjekk ikje be’re me ’om hell han kom paa Bygde di siste Aare og va i Huse hjaa di andre Syster sine i Kjøllsta. Siste Housten han livde, vilde han freiste vera me Maasaa-Folkje i Kjøllsta uppi Bringsfjelle aa taakaa Maasaa, men de va berre saa-vidt han kravla se me te-fjells. Ein Dag døm sat og kvilte ette Mate, sa han: „Ja no er eg saa laak, at eg kjenne væl, at eg alder bli att meir, men eg ska no freiste aa gjera lite Moro aat døkk, lell,“ – og saa hulla han Hallingen sin, dansa og gjorde Ronn-Kast paa Fjelle aat døm. Trast ette vart han liggjande og da gjorde han Baa paa Presten Reinhardt og fortalde honom um de, som henda ’om paa Valdersfly’n; den Ogjerde angra han illt. Han Hans dø i Kjøllsta i Mai 1790, Aare eite Skriunn gjekk. Førretjuge Aar ette va han Paal Toulsta me og tok upp-att Grave hans paa Vaagaa-Kjørkjegarde; og slike Folke-Bein, som døm grov upp ette honom Hans, ha alder han Paal seett, de va reint onderle aa sjaa di Laar-Beine, „de maatte ha vore forsett te Kar,“ sa han Paal.

1. tollfri: Frikar.
2. bjo falt: bjo se te for kem, som vilde; halde Magte si fal, „ledig“.
3. skumle: myrkt, fælt, ohogle.
4. Skygg-Fjøle: Hann-Fjøle, naar ein skjyggje me henne for Sol’n.
5. vakte deg: fri deg!
6. Legde: „Kuld“.
7. Byggjing: „Stilads“.
8. tofta: gjorde Tofte ferdog.
9. foldome Tak: som de mona saa gjildt for.
10. Flaagaa: mest de saamaa som Fly.
11. Bits’n: Bitsning, ’taa aa bitast.
12. Beta-Bol: eit ofre’ele Hus (Bol) me Bitsning og Osamna.
13. fjørne: terne, stri’e.
14. aat-kjennog: hard te aa gaa paa, „paagaaende“.
15. Kverville, Kvervil: vinn-Kast, „Hvirvel“.
16. hutuge: hatoge, bar Hat.
17. orø’le, orø’og: ruskot, ofjelge.
18. Ar’byst (Armbryst): Baagaa.
19. Avle’n: Hann-Le’n.
20. Omn-Kjinn: ei Si’e i Skaarstein-Omne.
21. Murun, Muro: Muru-Elve.
22. La’e, La(g): di Kønn-Bande Truskar’n legg i Ring paa Laav-Golve, naar han ha truska paa ei Si’e „venda“ han Bande og feer over døm paa hi.