Sutter-o-Sørg
Manga Blaano her ifraa va dæ eigong ein stor o megtog Kunge. Han hadde tryaa fina Døtta ette dei fyste Kjeringen sinnar, men ingjen Søne; difør held han so for mykji taa dei tryaa Prinsessa, at han ga dei, ko dei froga hono ette. So kom dæ Fiind i Lande, o Kungen laut aat Krien. Daa han reiste, ba den ellste Prinsessa hono kjøpe henne ein Ring, so va slik, at ho alder døydde, so lengji ho hadde han paa Finge. Den melungste ba um ein Krans, sa va slek, at ho vart gla, berre ho saag paa han – sama ko sutefull ho va. „Kjøp Sutter o Sørg aat me!“ sa den yngste. Kungen løvdist te dessa.
Daa han hadde jaga Fiinde ut baade or Lande seno o dei nemmaste o skulde paa Heimattvegen, kom han i Hug dæ, han hadde løvt dei tryaa Prinsessa. Ringen o Kransen fann han fort; men Sutter o Sørg va kji te faa kjøpt: Allemann va sa glaværog, di Fiinde va burte, at dæ ikji fannst korkji Sørg ell Sut i heile hass Land o Rikji. Han laut fara heimatt førutta, ko ille han tytte um dæ. Men daa han ikji hadde langt att aat Kungsgarde, reiste han igjøno ein Skogasnadd. Der sat de ein Ikødn uppi eit Tre attmæ Vege. „Kjøp me, kjøp me, e eite Sutter-o-Sørg!“ sa han. Dæ va bere ha ein Ikødn mæ en tvær toma Henda, tenkte Kungen o tak han mæ se te dei yngste Døtte sinnar. Hona vart likeso sæl i seno Gaave, so dei tvær Systadn hennar vørto i Ringe o Kranse. Ikødn høppa ikring i Kammerse; summa Tie vaggla han se paa Sengjistølpa; rett so dæ va sat han uppaa Bordkrunun, o rae hadde han mykji o svalle um.
Men daa dæ kveldast, fall Ikødnhamen taa hono, o han vart ein unge, fine Prins. I dei gjyllande Skoge, sa han, va dæ ei vond Gjyger, so hadde kasta Ikødnham paa han, di han ikji vilde gjifte se mæ henne. Ette murt hadde ho ingjir Magt over han; men te kor Morgo i Solsprettingen laut han taka attpaa se Ikodnhamen.
Daa ei Ti va le-in, vart dæ te di, at Prinsessa skulde ha Sutter-o-Sørg; men den Ti dei vørto truløvde, ba han henne baade vent o væl um, at ho alder skulde tende i Lyse o koma vilje sjaa han; før daa vørto dei olykkele bæi tvu. Hona løvdist te di. Men ei Gong han søv so tungt, so ho tytte, va ho kji go fere aga se lenger. Ho sto uppatt ifraa hono, kveikte i eit Lyse o stilte se burt aat Legun. Han va so før mykji fine, at ho lutte se over han o vilde sjaa han endaa bere; daa drøypte ho try Ljøsdrøp nepaa Bringa hass. „Nei, ti gjorde du detta daa?“ skreik han: „e hadde att berre tryaa Daga, før e ha vøre frelst; men no lyt e te Gjygeren i dei gjyllande Skoge. Dit røkk du alder, før ner du um Kvelden kvile o kjem paa høge Bein, fer du so langt teatters, so du um Dagen for fram.“ I di sama snart han ut, o burte va han.
Prinsessa gjekk suttra o tuttra o gret o stunda paa, at han skulde koma atte; men han va o vart burte. Te Slutnings vart ho so sutefull o orole, at ho ikji va go fere stogge heime, men ba Terna si vera mæ se aat dei gjyllande Skoge. Hona fekk mæ se ei Ale mæ Strie, ei mæ Hempe o ei mæ Lerist, o so sette dei i Vegen. Dei vandra baade langt o lengji, te Foten saarna o Mote minka. Um Kvelden komo dei aat eit stort Tre i ein murk Skog. Det kløvo dei uppi. Prinsessa va so trøytt, at Terna laut halde ho i Armo seno, so ho fekk søva ei liti Ri. Men daa dæ lei paa Natt, flokkast dæ so mykji Graabein unde Tre’e, o dei ulte v grurte so fælt, at korkji Prinsessa ell Terna tørde leta dæ koma den minste Svevdn paa Auga. Hin Dagen vandra dei langt o endaa lenger, te Foten vart endaa saarar o Mote mindre. Daa dæ kveldast, komo dei inn i ein murk Skog. Der kløvo dei upp i eit høgt Tre. Prinsessa va so trøytt, at Terna laut halde ho i Armo seno, so ho fekk søva ei liti Ri; men daa da lei paa Natte, samlast dæ so mykji Bjødn unde Tre’e, o dei dansa der irunn o ikring; summe prøvde paa kløve uppi Tre’e ogso. Korkji Prinsessa ell Terna tørde so mykji so dørme eigong heile Natte. Trea Dagen vandra dei baade langt o lengji o eit Stykkji te. Um Kvelden komo dei inn i ein murk Skog. Der kløvo dei upp i eit høgt Tre; men trast so flokkast dæ so mykji Løvo unde Tre’e, o dei ulte o grurte, so dæ ljoma i Mørken: Prinsessa o Terna støndo skølvo so eit Lauvsbla.
Heile Dagen vanka dei baade hit o dit, te Foten vart saarar en saar, o Mote var mindre en lite. Dei tapte burt baade Stig o Vegalei o fønno kji ut att or Skoge. Prinsessa va so trøytt o sutesull, at ho va ve skull sige ihop; men Terna held ho, so ho kji fekk koma paa høge Bein.
Um Kvelden komo dei aat eit stort, fælt Fjell. „Ja, her banka e paa!“ sa Terna. „O nei, banke kji paa her, du ser, dæ æ so styggt her!“ sa Prinsessa. „Kem so vil inn?“ spurde Gjygere o stakk Nasin sin, so saag ut so ein Skohamar, ut igjøno Døragløtten. „Dæ æ den yngste Prinsessa o Terna hennar, vilje aat dei gyllande Skoge,“ svara Terna. „O fy, dæ æ so langt i Nord, at ingjin dit sigla, o ingjin dit ror!“: skreik Gjygere daa. Terna sporde daa um dei kunna faa Husvære der kvassaste Natte over. „Hus kunne de faa, men ner Mann kjem heimatt, so drep han dikka,“ sa Gjygere. Terna fann daa fram den Ale, ho hadde mæ Strie, o ga henne te Linhatt. „Onei, onei daa! no ha e vøre gjifte i hundre Aar, men alder slete Linhatt taa Strie før!“ sa ho o vart so sæle, at ho ba dei inn; fagna dei væl o for fint me dei. „Ja, han æ nokk noko braasinna taa se dene Mann min; men ette di de vøro so snilla, lyt e freiste gjøyme dikka ut i Kleva,“ sa ho o reidde upp Lego aat dei der. Men dei tørde kji korkji liggji ell sita: dei støndo, o den eine vakte, ve hi søv. Daa de lei paa Natt, kom Trølle heimatt. „Fy, dæ teva Kristimanns Tev her!“ skreik han o va so sint, at dæ tintra taa ho’. „Ja, dæ kom ein Fuggel fljøgand mæ eit Kristimanns Bein o slepte nigjøno Peispipa; dermæ æ dæ væl taa di dæ teva,“ svara Gjygere. Um Morgon uppedaga ho dæ ve han, at dæ va kome ei Prinsesse o Terna hennar dit, vilde aat dei gjyllande Skoge. „O fy, dæ æ so langt i Nord, at ingjin dit sigla, o ingjin dit ror!“ skreik han ogso. „Dæ æ den Prinsessa, skulde hat Sutter-o-Sørg daa, kann e tru; men ho faar han alder; no ska han gjiftast mæ Gjygeren sjøl; dæ lagast alt te Bryllaups.“ „O jau, me ljøte hjølpe dei te me; dei gøvo me ei Ale mæ Strie te Linhatt, o no ha e vøre gjift i hundre Aar, men alder slete Linhatt taa Strie før. „Dæmæ lyt du laane dei Trinsekufta di du te nemmaste Granna,“ sa Gjygere. Ja, so vilde han dæ han mæ, den Ti han høyrde, dei hadde vøre so snilla. Daa dæ lei paa Morgostunde, lykkja han Trinsekufta paa dei. „No ska de segja: „Fram, fram over Berg o Dal, over Viekjørr o Grøntopp te nemmaste Granna,“ sa han, „o ner de koma fram, sko de segja: „Der du vart lykija idag, ska du hengjast upp i Kveld!“ Dei so gjorde, o no foro dei over Berg o Dal, ifraa Blaane te Blaane. I Afdegningen komo dei te eit stort fælt Fjell. Der hadde dei taa se Trinsekufta o sa: „Der du vart lykkja i Dag, ska du hengjast upp ikveld!“; No for Trinsekufta tebakers sjølvo-se.
„Her banka e paa!“ sa Terna. „Nei, banke kji paa her, dæ æ so stygt her!“ sa Prinsessa. „Kem so vil inn?“ sporde Gjygere o stakk Nasin sin, so saag ut so ei Smiosleggje, ut igjøno Døragløtten. „Dæ æ den yngste Prinsessa o Terna hennar, vilje aat dei gjyllande Skoge,“ svara Terna. „O fy, dæ æ so langt i Nord, at ingjin dit sigla o ingjin dit ror!“ skreik Gjygere. So sporde Terna, um dei kunna faa Husvære der kvassaste Natte over. „Hus kunne de faa, men ner Mann kjem heimatt ikveld, vrir han Huvu taa dikka!“ svara ho. So tok Terna fram den Hempe-Ale, ho hadde, o ga henne te Linhatt. „O nei, o nei daa! no ha e vøre gjift i tvau hundre Aar, men alder slete Linhatt taa Hempe før!“ sa ho daa o vart so fæle, at ho ba dei inn, fagna dei væl o for fint mæ dei. „Ja han e nokk omogele illskjin o illsint, dene Mann min,“ o vrir Huvu taa kor Kristimanns Sjæl, han faar Tak i; men ette so de vøro so snilla, lyt e freiste gjøyme dikka ut i Kleva,“ sa ho o gjorde upp Lego aat dei der; men dei tørde kji korkji liggji ell sita: dei støndo, o ei laut vaka, ve hi søv. Ve Menattsleite kom Trølle heimatt „Fy, dæ teva Kristimanns Tev her!“ skreik han o va so sint, at Neisrtadn tintra taa hono. „O ja, dæ kom ein Fuggel fljøgand mæ eit Kristimanns Bein o slepte niegjøno Peispipa; dermæ æ dæ væl taa di dæ teva!“. svara Gjygere. Um Morgon uppedaga ho dæ ve han, at dæ va kome ei Prinsesse o Terna hennar dit, vilde aat dei gjyllande Skoge. „O fy, dæ æ so langt i Nord, at ingjin dit sigla o ingjin dit ror!“ skreik han ogso. „Dæ æ væl den Prinsessa, so skulde hatt Sutter-o-Sørg daa, kann e skjøne; men hona faar han alder; um tvo Daga ska han gjiftast mæ Gjygeren i dei gjyllande Skoge.“ „O, me ljøte hjelpe dei te me; dei gøvo me ei Ale mæ Hempe te Linhatt, o no ha e vøre gjifte i tvau hundre Aar, men alder slete Linhatt taa Hempe før. Dermæ lyt du laane dei Trinsekufta di du,“ sa Gjygere. Ja den Ti han høyrde dei hadde vore so snilla, vilde han dæ, han mæ daa maa veta, o sat de fere, kost dei skulde bera se aat.
Um Kvelden kom dei aat eit stort fælt Fjell. „Ja her banka e paa!“ sa Terna., „O nei, banke kji paa her; du ser, ko stygt her æ!“,sa Prinsessa. „Kem so vil inn?“ sporde Gjygere o stakk Nasin sin, so saag ut so eit Græv, ut igjøno Dyragløtten. „Dæ æ den yngste Prinsessa o Terna hennar, vilje aat dei gjyllande Skoge“, sa Terna. „O fy, dæ æ so langt i Nord, at ingjin dit sigla, o ingjin dit ror!“ sa Gjygere. So froga Terna ette Husvære det kvassaste Natte over. „Hus kunne de saa“, men ner Mann kjem heimatt i Kveld, vrir han dikka or baade Le o Lengd“, svara ho. Terna fann daa fram den Lerifts-Ale, ho hadde, o ga henne te Linhatt. „O nei, o nei daa! no ha e vore gjifte i try hundre Aar, men alder slete Linhatt taa Lerift fyr“, sa ho o vart so sæle, at ho ba dei inn, fagna dei vel o for sint mæ dei. „Ja han æ nokk so illskjin o sinna, dene Mann min, at han slit sund baade i Lengd o Le kor Kristimanns Sjæl, so inn her kjem; men ette so de voro so snilla, lyt e freiste gjøyme dikka ut i Kleva“, sa ho o gjorde upp Lego aat dei der; men dei tørde kji korkji liggji ell sita; dei støndo heile Natte, o ei vakte, ve hi søv. Daa da lei paa Natte, kom Trølle heimatt. „Fy, dæ teva Kristenmanns Tev her!“ skreik han o va so ill o uppøst, at Varmeneistadn spraka baade i Kross o i Krikkl taa hono. „Ja da kom ein Fuggel fljøgand her ista o slepte eit Kristimanns Bein niegjøno Peispipa: e skunda me nokk hadde da ut att; men dæ æ væl taa di dæ teva lell“, svara Gjygere. Um Morgon sa ho taa ve heno, at da va kome ei Prinsesse o Terna hennar dit, vilde aat dei gjyllande Skoge. „O fy, dæ æ so langt i Nord, at ingjin dit sigla, o ingjin dit ror!“ skreik han ogso. „Dæ æ væl den Prinsesse daa, so skulde hatt Sutter-o-Sørg, kann e skjøne. Ho kan spara se Vegen, før imorgo ska han gjiftast me Gjygeren sjøl. Dei koma kji her ifraa! Kor era dei?“ skreik Trølle o va so upp-erga, at han kji va go fere styre se. „Du ska kji gjera dei noko“, sa Gjygere, „dei gøvo me ei Ale maa Lerift te Linhatt, o no ha e vøre gjifte i try hundre Aar, men alder slete Linhatt taa Lerift ser“, sa ho; „dermæ ska du laane dei Trinsekufta di du“. Ja, den Ti han høyrde, dei hadde vare so snilla, vilde han dæ, han, mæ daa, maa veta. Daa da lei paa Morgostunde, lykkja han Trinsekufta paa dei. „No sko de segja: „Fram, fram over Berg o Dal, over Viekjørr o Grøntopp“ te nemmaste Granna“, o ner de koma fram, sko de segja: “ „Der du lykkjast idag, ska du hengjast upp ikveld“ Dei gjorde so han ba dei, o no foro dei over Berg o Dal, fraa Blaane te Blaane.
I Kveldingen koma dei aat ein stor Skog, alle Trjøne vøro svarte so Køl. Snart ein inn aat dei alder so lite, vart ein svart o sotutt. Paa ein erliten Fet sto dæ ei skakk, nerøttna Fillehytte mæ ein ulagle Søpeldunge framfere Døren. Der lykkja Terna Trinsekufta taa dei o sa: „Der du lykkjast idag, ska du hengjast upp ikveld“. No for Trinsekufta heimatt sjølvo-se. „Ja her banka e paa!“ sa Terna. „O nei nei daa, banke kji paa her; du ser, kor stygt, her æ! sa Prinsessa. „Gjer no, so e gjere, endaa gjeng de burt i Villa,“ sa Terna, vadde igjøno Søpeldungen o klakka paa. Ei gamale Gjyger mæ ein Nase, so stakk try Elne burt i Vere, glytte ut. „Vilje dei Kvemmannadn ganga inn, so vilje dei, o vilje dei kji, kunne dei leta dæ vera!“ sa ho. „Jau, Takk, me vilje ganga inn!“ svara Terna o drog Prinsessa mæ se. „Vilje dei Kvemmannadn ganga ifraa Døren, so vilje dei, o vilje dei kji, kunne dei leta dæ vera!“ sa Gjygere atte. „Jau Takk, me vilje dæ“, o vadde te Knes i Søpels o Fillo. „Jeie, jeie me daa!“ suttra Prinsessa o vadde“ ette. Dæ va stygt o svart allestane inne o so utrøykt so i ei Tørstogo. Daa, dæ lei paa lite, va Gjygere sta fann dei Mjølk te drikke. „Vilje dei Kvemmannadn drikke, so vilje dei, o vilje dei kji, kunne dei leta dæ vera!“ „Jau Takk me vilje drikke!“ sa Terna. „O jeie, jeie me daa!“ suttra Prinsessa, daa ho skulde drikke, før dæ va ei Grisetron, so Mjølke va i, o da va fult me stora Grimo o Haarlagda ovapaa. So laga Gjygere te Mat aat dei. „Vilje dei Kvemmannadn ganga burt faa se Mat, so vilje dei, o vilje dei kji, kunne dei leta dæ vera!“ sa Gjygere atte. „Jau Takk, me vilje nokk dæ!“ svara Terna. Brøe va mugge, Osten va musetin, Kjøte va ult, so dæ teva lang Lei taa di, o tvær Kalverovo vøro tinga kringo Smørstetten. „O jeie, jeie me daa!“ suttra Prinsessa o va mest ve Graaten, men ho var nøygd te gjera so Terna lell, tytte ho, o smaka paa Fremmanrettidn. So skulde dei te takke fere se. I noko Skjinnlagda o stygt Bøsti burt i Legun laag dæ ein gamale Mann, so dei ikji før hadde vorte vare. Daa Prinsessa takka hono, kjyste han henne paa Hønde; i di sama vart han te ein unge fine Prins, o ho kjende atte Sutter-o-Sørg, so ho hadde stunda so saart paa. „No ha du frelst me!“ sa han. „Tvy, tvy!“ skreik Gjygere o fauk ut; men daa ho kom ut paa Dørahelludn, vart ho te Stein, før Skogen gleim o blenkte so Sole ve Høgsdags, o daa Prinsessa vart stird te, hadde Fillehytta vorte te ein gresk Kungsgard, o dæ va so dæ va gjylt baade Tak o Veggji. „No kann du koma paa bøge Bein“, sa Prinsen, „o ha du hatt SutteroSørg før, ska du saa so mykji meir Gle’e her ette“.
Bryllupskøsten var reiog. Um Morgon toko dei te ture Bryllaup, o dæ vara i fire Fjurtadaga o høyvdist o spordist over sjau Kungerikjo o lykt heim te dei tvær Systo aat Bru’n. Dei skulde vare mæ dei ogso, ha dei kji butt so langt unda. E va mæ i Bryllaupe o hjølte dei skaut: men siste Gjestebøsdagen fann Brugomen paa stappa me inn te Fereladning o skaut me hit. O her sit e, o der æ du, o sia va kji e mæ dei lenger, men era dei kji daue, so liva dei enno.
|
Denne teksten er offentlig eiendom fordi forfatteren døde for over 70 år siden. |